در مورد اینکه تلرانس چیست؟ (تلورانس چیست) بیان کردیم که معمولاً تلرانس مشخص می‌کند که اندازه انحراف‌های مجاز اسمی برای ابعاد یک قطعه باید در چه حد و معیاری باشد و در صنعت برای اینکه قطعه مورد نظر قابل قبول باشد، چه ابعادی را لازم دارد. در واقع این تلرانس است که مقدار خطای مجاز در ساخت یک اندازه را مشخص می‌کند. بر این اساس در صنعت برای ساخت یک قطعه دو نوع تلرانس در نظر گرفته می‌شود:
- تلرانس ابعادی:
در صنعت برای اینکه قطعات مختلف تولید شوند، از فرایندهای گوناگونی استفاده می‌شود که هرکدام از این روش‌های ساخت، نیاز به دقت منحصربه‌فردی دارند. از آنجا که ابعاد طراحی شده برای یک قطعه ممکن است با مقدار حقیقی آن، کمی انحراف داشته باشد، در صنعت هیچ وقت نمی‌توان قطعه‌ای را دقیقاً با همان دقت مطلق تولید نمود و تنها کاری که می‌شود انجام داد، این است که اندازه‌ها را به اندازه حقیقی موردنظر نزدیک‌تر کنیم؛ لذا با توجه به اینکه در فرایند اولیه تولید قطعات باید میزان انحراف مجاز از ابعاد مندرج در نقشه مشخص شود، لازم است که از تلرانس‌های ابعادی استفاده شود. طبق استاندارد ISO 2768 تلرانس‌های ابعادی شامل چهار دسته ظریف (f)، متوسط (m)، خشن (c) و خیلی خشن (v) می‌شوند.
- تلرانس هندسی:
شخصی به نام استنلی پارکر در سال 1930 متوجه شد که استفاده از تلرانس‌های ابعادی با مشکلات زیادی مواجه است؛ لذا سیستم تلرانس هندسی را اختراع نمود که پس از به روز رسانی، اصلاح و توسعه، هم اکنون در سطح جهانی به رسمت شناخته شده است. در حال حاضر برای توصیف سه بعدی محصول بر روی نقشه‌های مهندسی هم از تلرانس ابعادی و هم از تلرانس هندسی به عنوان یک زبان بین‌المللی استفاده می‌شود و این دو تلرانس بهترین روش برای تعریف یک محصول به شمار می‌آیند. تلرانس فرم، تلرانس جهت، تلرانس لنگی و تلرانس موقعیت از جمله انواع تلرانس هندسی محسوب می‌شوند. پیشنهاد می شود درباره مقاومت الکتریکی بخوانید.
انواع تلرانس
تلرانس هندسی نسبت به تلرانس ابعادی چه مزیت‌هایی دارد؟
با توجه به اینکه تلرانس ابعادی دارای اشکالات و ایراداتی بود که توسط تلرانس هندسی برطرف شده و توسعه پیدا کرد، تلرانس هندسی نسبت به تلرانس ابعادی دارای مزیت‌هایی است که در زیر به آنها اشاره شده است:
یکی از مزیت‌های تلرانس هندسی نسبت به تلرانس ابعادی این است که مانع از توضیحات اضافی در نقشه برای بیان نمودن خواسته‌های عملکردی مورد نظر می‌شود.
در تلرانس ابعادی هنگامی که یک دستگاه مختصات سه بعدی بر روی نقشه قطعه ایجاد و تلرانس گذاری سه بعدی آن انجام می‌شد، مشکلاتی وجود داشت که تلرانس هندسی توانست آنها را برطرف نماید.
در تلرانس هندسی منظور طراح به وسیله زبان مهندسی بر روی نقشه به صورت شفاف و دقیق بیان می‌شود و دیگر نیازی به تفسیر نقشه یا ارتباط بین قسمت‌های مختلف طراحی در ساخت، بازرسی و مونتاژ وجود ندارد.
تلرانس مقاومت چیست؟
در خصوص اینکه تلرانس مقاومت یعنی چه؟ باید گفت: بر روی اغلب مقاومت‌ها به جز مقدار مقاومت، تلرانس آن نیز روی مقاومت نوشته شده که این تلرانس بیانگر مقدار واقعی مقاومت‌ها است و مشخص می‌کند تا چه اندازه بیشتر یا کمتر از مقدار نامی آن است. به بیان ساده‌تر تلرانس مقاومت معین می‌کند که مقدار اندازه گیری مقاومت واقعی با ارزش حقیقی آن متفاوت بوده و با استفاده از درصد می‌توان آن را محاسبه نمود. تلرانس مقاومت معمولاً بین 5، 10 و 20 درصد در نظر گرفته می‌شود.
به یاد داشته باشید که هر مقاومت تنها می‌تواند توان عبور مقدار معینی جریان را از خود داشته باشد و اگر این جریان از مقدار مجاز عبور کند، باعث سوختن آن می‌شود. پیشنهاد می شود درباره سیم ارت بخوانید.
برخی از سوالات متداول
- تلرانس چیست؟
Tolerance یکی از نشانه های بسیار مهم و کاربردی در نقشه های صنعتی و همچنین یک پایه اساسی و مهم در اندازه گیری قطعات صنعتی به شمار می رود. به وسیله Tolerance های ابعادی و هندسی به راحتی می توانید اقدام به تولید قطعاتی با کیفیت آن هم در اندازه ها و شکل های هندسی صحیح در بازه های تعریف شده مجاز با هزینه بسیار کم کنید.
- انواع تلرانس چیست؟
در صنعت برای ساخت یک قطعه دو نوع تلرانس در نظر گرفته می‌شود: 1. تلرانس ابعادی 2. تلرانس هندسی.
