دژنکتور
در مدارهایی که جریان و ولتاژ خیلی بالایی وجود دارد، برای قطع و وصل مدار تحت اعمال بار و محافظت از مدار در مقابل اضافه جریان حاصل از اتصال کوتاه یا اضافه بار از کلید قدرتی به نام دژنکتور (Disjoncteur) بهره میگیرند. اگر مدار تحت اضافه بار یا اتصال کوتاه قرار داشته باشد، دژنکتور به شکل دستی، اتوماتیک و یا به واسطه کنترل از اتاق فرمان، میتواند بدون وارد شدن هیچ نوع آسیبی، مدار را قطع کند.
یکی از اهداف و وظایف دژنکتورها کاهش آسیبهای الکتریکی و آتشسوزی میباشد. دژنکتور در ابعاد و سایزهای مختلفی تولید میشود و در اغلب سیستمهای بزرگ و کوچک الکتریکی کاربرد داشته، به گونهای که میتواند به اندازه یک کلید کوچک جهت استفاده در آپارتمان و یا کلیدهای بزرگ در مدارهای تغذیه برق یک شهر به کار رود. ارتباط دژنکتورها به کلاس ولتاژ، شدت جریان و نوع دکونتاژ خیلی زیاد است.
مواردی که در زمان فعالیت دژنکتورها در مدارهایی با ولتاژ بالا حائز اهمیت هستند عبارتند از: شرایط محافظتی، عایق و قوس الکتریکی (جرقه) حاصل از قطع و وصل کلید. از با اهمیتترین و معروفترین شرکتهای تولیدکننده این محصول و plc زیمنس میتوان به شرکتهای زیمنس siemens و اشنایدر الکتریک schneider electric اشاره نمود. اساسیترین بخش یک دژنکتور سوییچ ساده متصل به بیمتال یا مگنت برقی آن میباشد.
سیم فلزی که در مدار دژنکتور موجود است وظیفهی اتصال این سوییچ به ابتدا و انتهای دژنکتور را بر عهده دارد. کنتاکت ثابت و متحرک دو بخش مهم دیگر دژنکتور میباشند. اگر شدت جریان از میزان معین شده فراتر رود خاصیت مغناطیسی بیمتال موجب دور شدن کنتاکت متحرک و ثابت از یکدیگر شده و این موضوع سبب حفاظت مدار و دژنکتور از خسارتهای احتمالی میشود.
خرید دژنکتور
زمان بررسی مسائل مربوط به امنیت مدار باید با شیوه کار مدارشکن یا قطعکننده مدار آشنایی داشت. کلمه دژنکتور واژهای فرانسوی بوده و به شکل Disjoncteur نوشته میشود و ترجمه آن به زبان انگلیسی واژه circuit breaker یا همان مدار شکن میباشد. این قطعه در حقیقت یک کلید قدرت قطع و وصل اتوماتیک در مدار برق است که از مدار الکتریکی در برابر آسیبهای احتمالی از اضافه جریان حفاظت به عمل میآورد.
اضافه جریان موجود در مدار امکان دارد به علت اضافه بار و در بعضی موارد به علت جریانات اتصال کوتاه به وجود آید. با نظر به این مورد که این کلید در جریانهای فشار قوی کاربرد زیادی دارد، آیتم و موارد محافظتی، عایقی و قوس الکتریکی حاصل از قطع و وصل کلید دارای اهمیت است. قطعکننده مدار به شکل اتوماتیک عمل قطع و وصل جریان برق در مدار را صورت میدهد، اما در زمان لازم میتوان به شکل دستی هم این کار را انجام داد، در نتیجه دژنکتور همانند یک کلید مینیاتوری عمل مینماید.
بریکر و دژنکتور در اصطلاحات تخصصی هر دو به یک معنا بوده و هر دو کلیدهایی با قابلیت قطع زیر بار هستند. اما در اصطلاحات عامیانه به کلیدهای با قابلیت قطع زیر بار در شدت جریان فشار متوسط و فشار قوی دژنکتور و به کلیدهایی همچون کلید مینیاتوری، کلید اتومات، فیوز و … که در تابلو برقهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرند، بریکر میگویند.
دژنگتور قطعهای است که که میتواند در زمان مورد نیاز و در وضعیت اضافه بار جریان عادی شبکه برق و در هنگام خطا یا همان اتصال کوتاه، جریان را سریعا قطع نماید. در صورت تمایل به خرید این محصول می توانید از طریق راه های ارتباطی مندرج در سایت با متخصصین الکتیران مارکت در ارتباط باشید.
قیمت دژنکتور
کلید قدرت یکی از اقسام کلید اتوماتیک است. کلید اتوماتیک بر مبنای کاربرد و طراحی به دو نوع کلید فشار ضعیف و کلید فشار قوی یا کلید قدرت یا دژنکتور دسته بندی می شود. کلیدهای فشار ضعیف در برق فشار ضعیف و جریان های پایین جهت قطع و وصل مدار زیر بار به کار می روند. کلیدهای قدرت جهت قطع و وصل مدار ولتاژ بالا و کنترل آن مورد استفاده قرار می گیرند. کلیدها ابزار ارتباط سیستم های گوناگون اند که موجب عبور و یا قطع جریان می گردند. کلیدها دارای مشخصات زیر هستند:
در وضعیت قطع، استقامت الکتریکی کافی و با اطمینانی داشته باشند.
در وضعیت وصل باید کلید در برابر تمامی جریان هایی که عبور آن ها در مدار ممکن است، حتی جریان اتصال کوتاه، مقاوم و پایدار باشد و این جریان ها و اثرات حاصل از آن نباید کوچکترین اخلالی در وضعیت کلید و هدایت صحیح جریان به وجود آورد.
کلید دژنکتور یا کلید فشار متوسط (MV Circuit Breaker) یک کلید اتوماتیک است که برای مدار با جریان و ولتاژ بسیار بالا به کار گرفته می شود و می تواند مدار تحت بار را قطع و وصل نماید. افزون بر این کلید دژنکتور از مدار در مقابل جریان اتصال کوتاه محافظت می کند، به این مفهوم برای هر کلید فشار متوسط بایستی در کنار جریان نامی و جریان تحمل اتصال کوتاه، جریان نامی قطع اتصال کوتاه نیز تعریف شود. برای استعلام از آخرین وضعیت قیمت ها نیز می توانید با ما در ارتباط باشید. 33114880 – 021
دژنکتور هوایی
از کلیدهای قدرت هوایی در جریانهای فشار متوسط به کار گرفته میشود و از آن در ورودی تابلوهای برق که جریان بالایی دارند برای وضعیت انتخاب بین کلید ورودی و کلید خروجی مورد استقاده قرار میگیرند. جهت خاموش کردن جرقه ایجاد شده در مدار در دژنکتور هوایی از هوای آزاد استفاده میشود و از این رو به آنها کلید اتوماتیک هوایی میگویند.
در دژنکتور با محفظه قطع بادی عمل حذف جرقه به وسیله هوای فشرده خنکی که به سرعت مابین کنتاکتها دمیده میشود، صورت میگیرد. این هوای فشرده، همان هوایی است که بر اثر انفجار ایجاد شده و در داخل یک مخزن ذخیره میشود و سپس به وسیله کمپرسور فشرده شده و از طریق یک نازل، آزاد میگردد تا بتواند سرعت بالایی برای دمیدن به وجود آورد.
هرگاه جرقه بین کنتاکتها شکل بگیرد، با دمیده شدن این باد خنک به وسیله کمپرسور با سرعت خیلی زیاد، گازهای داغ یونیزه شده ناشی از جرقه خارج شده و به طور همزمان با خاموش شدن جرقه، کنتاکتهای در حال حرکت بر اثر فشار این باد به عقب هدایت میگردد، فاصله بین کنتاکتها افزایش مییابد و دریچه دمیده شدن باد نیز بسته میشود.
از این گونه مدارشکنها برای سرویسهای داخلی در میدانهای فشار متوسط و بالا و علاوه بر این در ظرفیت شکستهای متوسط استفاده میشود. به گونهای که به طور معمول تا ولتاژ 15 کیلو ولت و ظرفیت شکست 2500 مگا ولت آمپر، در مدارات فشار قوی سوئیچینگ در فضای باز برای خط 220 کیلو ولت به کار میروند.
مزایا و ویژگیهای مطلوب دژنکتور هوایی عبارتند از:
عملکرد با سرعت بالا
مناسب بودن برای استفاده و تعویض مکرر
نگهداری آسان
اندازه بهینه
دژنکتور ABB
شرکت ABB با وجود ابداع تکنولوژی خلاء و عرضه دژنکتورهای VD4، در تولید دژنکتورهای موفق گازی HD4 گام برداشته و این دژنکتورها با بالاترین کیفیت و مشخصات فنی ممکن به موازات دژنکتورهای VD4 در حال عرضه به بازار هستند. لازم به ذکر است هر کدام از تکنولوژیهای خلاء و گاز SF6 دارای مزایا و معایب خاص خود میباشد که با توجه به شرایط میتوان یکی از آنها را انتخاب نمود.
در دژنکتورهای HD4 از گاز SF6 در نقش محیط قطع و محیط عایقی استفاده میگردد، که این امر، مهار سریع جرقه و عدم تولید هر نوع اضافه ولتاژ را در پی دارد. عدم تولید اضافه ولتاژ در زمان قطع و وصل، دژنکتور HD4 را به بهترین گزینه ممکن برای پروژههای نوسازی و ارتقاء تجهیزات قدیمی (Retrofit) که به طور معمول در برابر تنشهای ولتاژی آسیبپذیرتر هستند تبدیل کرده است.
دژنکتورهای HD4 در گستره وسیع ولتاژی (۱۲~۳۶kV) و جریانی (۶۳۰~۳,۶۰۰A) و تا سطح اتصال کوتاه ۵۰kA در انواع فیکس و کشویی ارائه شدهاند که نوع Lateral آن نیز (HD4/R) برای استفاده در تابلوهای کمپکت به کار گرفته میشود. دژنکتورهای خلاء VD4 ساخت ABB دارای سابقه طولانی در ایران و جهان میباشند. دژنکتورهای VD4 در انواع Lateral (همچون VD4/R, VD4/S) در گستره ولتاژی (۱۲kV ~ 24kV) و گستره جریانی (۶۳۰A ~ 1250A) و تا سطح اتصال کوتاه ۲۵kA برای استفاده در تابلوهای کمپکت ارائه و در انواع تابلوهای کمپکت به کار میروند.
دژنکتور زیمنس
با نظر به این که کلیدها در مدار تابلوهای برق با ولتاژ بالا استفاده میشوند، موارد محافظتی و عایقی و نیز قوس الکتریکی حاصل از قطع و وصل کلید اهمیت به سزایی دارد. کلید فشار متوسط یا دژنکتور زیمنس کلیدی است که میتواند در شرایط ضروری جریان عادی شبکه و در هنگام خطا جریان اتصال کوتاه را به شکل قطع کند.
دژنکتور زمینس میتواند به شکل اتوماتیک یا به صورت دستی یا با کنترل به واسطه اتاق فرمان، مدار تحت بار و مداری که دچار اتصال کوتاه شده است را بی آنکه به مدار آسیبی وارد شود قطع نماید. دژنکتور کلیدهای قدرت جهت قطع جریانهای عادی، اتصال کوتاه شبکه و جریان اتصال زمین با هر اختلاف فازی مورد استفاده قرار میگیرند.
این کلیدها از طریق شاسیهای محلی و یا سیگنالهای مخابراتی به وسیله سیستم حفاظت از راه دور میتوانند باز و بسته شوند. برای عمل قطع و وصل دژنکتور زیمنس فنرهای جداگانهای تعبیه شدهاند که هر کدام به یک شفت محرک اتصال دارند.
فنر وصل دژنکتور بیشتر دارای مکانیزم شارژ دستی و یا موتوری است و فنر قطع به واسطه انرژی آزاد شده فنر وصل شارژ میشود. عمل آزادسازی فنرها نیز به وسیله تحریک یک ضامن توسط بوبینهای قطع و وصل انجام میپذیرد. هر دژنکتور برای مکانیزم قطع و وصل خود دارای بوبینهای جداگانهای به نام بوبین وصل و بوبین قطع است.
دژنکتور 20 کیلو ولت
دژنکتور یکی از انواع کلیدهایی است که در دسته قدرت به کار برده میشود. کلید قدرت، ابزاری است که بتواند مدار قدرت را در وضعیت و زمانهای مشخض شده قطع و وصل کند، به گونهای که هم آسیب نبیند و هم بتواند شبکه را به شکل مناسبی کنترل نماید. کلیدهای قدرت به دو گروه با قابلیت قطع زیر بار (مانند دژنکتور) و غیر قابل قطع زیر بار (مانند سکسیونر) تقسیمبندی میشوند.
دژنکتور 20 کیلو ولت یک کلید عملگر قدرت است که افزون بر قطع و وصل کردن مدار یا خط، از شبکه در زمان بروز اتصالی نیز حفاظت میکند. این کلید قدرت، قابل قطع زیر بار میباشد، به این مفهوم که در شرایطی که مصرفکننده وصل است و به اصطلاح مدار تحت بار است، میتواند مدار را قطع نماید. دژنکتورها با توجه به طراحی آنها، میتوانند یک یا چند پارامتر از یک خط الکتریکی را کنترل کنند.
فرمان عملکرد دژنکتورها توسط رلههای (Prime اولیه) که به طور مستقیم به برق 20 Kv وصل هستند، صادر میشود. در سیستمهای قدرت در اصل با جداشدن کنتاکتهای کلیدهای فشار قوی، جریان و ولتاژ خط به صفر نمیرسد و تا صفر شدن مقادیر آنها، قوس و یا جرقه ایجاد میشود، که یکی دیگر از وظایف کلیدهای قدرت رفع این مشکل است.
انواع دژنکتور
با نظر به نوع مدار و شدت جریان عبوری از آن دژنکتورهای گوناگونی طراحی و استفاده میشوند. تفاوت اصلی کلیه دژنکتورها در نحوه خاموش کردن قوس الکتریکی ایجاد شده در اثر اتصال کوتاه یا اضافه بار است. دژنکتورها بر مبنای نوع ساختار و یا از لحاظ انواع محفظه قطع آرک (Arc) یا قوس الکتریکی به دستههای زیر تقسیم میشوند:
دژنکتور با محفظه قطع آبی
دژنکتور با محفظه قطع روغنی
از نسل قدیمی دژنکتورها میباشد که به علت اتصالی و انفجار آنها در خطوط تقریباً منسوخ شده و جای خود را به دیگر مدلهای دژنکتور داده است.
دژنکتور با محفظه قطع بادی (دژنکتور هوایی)
دژنکتور با محفظه قطع گازی
این مدل از دژنکتورها از طریق گاز SF6 عایق شده است. این گاز جزء گازهای گلخانهای بوده پس این مدل دژنکتور از لحاظ محیط زیستی مطلوب نیست. از منظر اندازه از سایر مدلها کوچکتر بوده و در مکانهایی که با محدودیت اندازه همراه هستند، گزینه مطلوبی میباشد.
دژنکتور با محفظه قطع پر شده از خلأ
در این مدل دژنکتور هیچ نوع روغن یا گازی استفاده نشده و خلاء ایجاد گردیده است. این موضوع موجب کاهش شدید سر و صدا در زمان قطع و وصل جریان و خاموش شدن سریع جرقه میباشد. در مکانهای عمومی مثل مترو از این دژنکتور استفاده میشود. این نوع قابلیت قطع جریانی تا 100 کیلو وات آمپر را دارد.
دژنکتور با محفظه قطع کم روغن
دژنکتور روغنی
OCB یا OCBS مختصر شده واژه Oil-filled Circuit BreakerS یا Oil Circuit Breaker که به معنای مدارشکن پر شده با روغن میباشد. این کلید از یک تانک فولادی پر از روغن تشکیل شده است و از طریق فنر قویای که دارد، عمل قطع و وصل را صورت میدهد. امروزه این نوع از دژنکتور کمتر استفاده میشود و با مدلهایی همچون گاز یا خلأ جایگزین شده است.
کارآیی دژنکتور روغنی نیز همچون دژنکتور آبی میباشد و روغن اغلب وظیفه عایقی را بر عهده داشته و مکانیزم ویژهای برای خاموشی جرقه در آن به کار نمیرود. بر اثر زیاد شدن فاصله کنتاکتها، چون این فاصله از برد جرقۀ شکل گرفته بزرگتر است، جرقه خود به خود مهار و خاموش میشود. مکانیزم عملکرد این کلید نیز به این شکل است که هرگاه قطع کلید و جدا شدن کنتاکتهای آن صورت گرفت، جرقه شدیدی ایجاد میشود که باعث تبخیر روغن در اطراف جرقه میشود.
فشار این گازهای ایجاد شده، موجب به گردش درآمدن روغن خنک در اطراف قوس و در آخر حذف آن میشود. فضای خالی که بالای روغن تعبیه شده، سبب آن است که بر اثر انبساط حجم روغن به دلیل تبخیر شدن، در هنگام قطع اتصال کوتاه و بروز جرقه، از انفجار جلوگیری شود. از مزایای کلید قدرت روغنی، قابل رؤیت بودن آن است که مانند سکسیونرهای قابل قطع زیر بار عمل مینماید.
مشکل دژنکتور روغنی این است که محتوی مقدار زیادی روغن معدنی در حدود شاید صدها لیتر روغن و در آخر حجم زیادی از روغن مرده میباشند، که در زمان خرابی ضروری است که این روغن تخلیه شود. این عمل خطر آتشسوزی را در پی دارد و چون این روغن برای سیستمها و محیط سمی است، بنابراین لازم است که حتما نشتی آن مهار شود.
دژنکتور با گاز عایقی sf6
عبارت GCB مختصر شده واژه Gas Circuit Breaker به مفهوم مدار شکن پر شده با گاز میباشد که به طور معمول گاز به کار رفته در این نوع قطعکنندهها، گاز SF6 (Sulfur HexaFluride) یا همان هگزا فلوراید گوگرد است. به علت عدم مشکلات نگهداری در قیاس با کلیدهای روغنی و فضا و صدای کم در مقایسه با کلیدهای هوایی و نیز قطع بسیار سریع جرقه یا قوس الکتریکی در آنها، به ور معمول این نوع دژنکتور در صنعت، مکانهای مسکونی و یا پستهای اول شهر کاربرد زیادی دارد.
از گاز SF6 برای اولین بار در سال 1940 در نقش ماده عایق موجود در کلیدهای قطعکننده به کار رفت. به علت ویژگیهایی از جمله پایداری بالا و بدون بو، بدون مزه و غیر سمی بودن این گاز و علاوه بر این بازیافت قدرت عایقی پس از ایجاد جرقه در مدت 3 میکرو ثانیه (که در قیاس با کلیدهای قطعکننده هوایی که مدت آنها 8 میکرو ثانیه بود، بسیار سریعتر است)، در دنیای امروز بسیار کاربرد دارد.
تنها کلید شناخته شده در پستهای ولتاژ 63 کیلو ولت به بالا مطابق استانداردهای وزارت نیرو، همین کلیدهای گازی میباشد که میتوان گفت سایر قطع کنندهها توانایی رقابت کیفی با این نوع دژنکتور را ندارند. این قطع کنندهها افزون بر این غالبا بین یک ژنراتور و ترانسفورماتور افزایش دهنده ولتاژ اتصال مییابند و درکل وجود آنها در خروجی ژنراتورهای پرقدرت (30 مگاولت تا 1800 مگا ولت) جهت محافظت، یک روش مطمئن، سریع و اقتصادی است.
این قطعکنندهها دارای جریان نامی 4 کیلوآمپر تا 40 کیلوآمپر بوده و قدرت قطع 50 کیلوآمپر تا 275 کیلوآمپر دارند. طبق تایید نهادهای جهانی گاز SF6 قویترین گاز گلخانهای محسوب میشود، به گونهای که در مقایسه با گاز CO2 قدرت 23900 برابری برای گرم کردن کره زمین دارد.
دژنکتور با خلاء
عبارت VCB کوتاه شده واژه Vacuum Circuit Breaker یا Vacuum Interrupter به مفهوم قطعکننده خلاء میباشد. دژنکتور با خلاء کلیدی است که کنتاکتهای آن در یک محفظه خلاء (عاری از هر نوع گاز، هوا، روغن و آب) قرار داشته و باید طراحی این نوع کلید به نحوی دقیق باشد که فشار موجود در آن بر اثر عوامل بیرونی افزایش نیابد.
این نوع کلیدهای قدرت به طور کامل آببندی شده هستند و هیچ صدایی تولید نمیکنند (حتی از نمونههای گازی کمتر) و به اصطلاح ساکت میباشند. به همین دلیل در فضاهای کاری پر رفت و آمد همچون متروها، راه آهنها، کارخانههای صنعتی و غیره استفادهی زیادی دارند. دژنکتور با خلاء به عنوان یکی از قطعههای اصلی در مدارشکنهای ولتاژ متوسط و ولتاژ بالا مورد استفاده قرار میگیرد.
علاوه بر این از دژنکتورهای خلاء میتوان به عنوان کلید قطعکننده بار استفاده نمود. شیوه کار این دژنکتورها در مقایسه با سایر مدلهای آن متفاوت بوده و از طریق فنر کار میکنند. در دژنکتور خلاء هیچ گازی برای یونیزه شدن زمانی که کنتاکتها از هم جدا میشوند و جرقه زده میشود، وجود نداشته و جرقه شکل گرفته به علت فضای خلا به سرعت خاموش میشود.
این کلیدهای قدرت معرض آلودگی هوا نیز قرار نمیگیرند. کلیدهای قدرت خلا قابلیت قطع جریان تا 100 کیلو ولت آمپر را دارا بوده و در سیستمهای برق مترو کاربرد بسیاری دارند. دژنکتورهای خلاء در مرتبه اول برای پستهای برق و در مرحله بعد برای کاربران نهایی شبکه برق به کار میرود. در طراحی کلید باید بالاترین دقت را به کار بست تا فشار خلاء موجود در آن، تغییر نکند.
به مرور زمان دژنکتورهای خلاء پیشرفتهتر شدند و به دلیل مزایای زیادی که دارند در سیستمهای انتقال برق تاسیساتی، واحدهای تولید برق و سیستمهای توزیع نیرو برای راهآهن، برنامههای کوره قوس و کارخانههای صنعتی به کار گرفته شدند.
تفاوت ریکلوزر و دژنکتور چیست؟
همانطور که گفته شد این وسیله یک کلید قدرت است که در شرایط عادی و یا اتصال کوتاه برای نگهداری و یا قطع جریان عبوری به کار میرود و وظیفه قطع و وصل بارها و علاوه بر آن، قطع جریان اتصال کوتاه را بر عهده دارد. ریکلوزر یک رله است که فرمان وصل مجدد را ارسال مینماید و در صورت بروز اتصال کوتاه در شبکه تا چند مرتبه میتواند فرمان قطع و وصل را صادر کند و یا در صورت لزوم آن را به طور دائم قطع نماید.
تفاوت ریکلوزر و دژنکتور در این است که دژنکتورها معمولا در پستهای فرعی توزیع نصب میشوند درحالی که ریکلوزرها در خطوط انتقال و توزیع مورد استفاده قرار میگیرند. دیگر تفاوت آنها در اندازه آنها است.
ریکلوزر به طور معمول بسیار سبک و کوچک است برای اینکه بتوانند بر روی خطوط توزیع به راحتی نصب شود اما دژنکتور معمولا بسیار سنگین است، وزن آن بر حسب ولتاژ و جریان آن تغییر میکند. همانطور که گفته شد دژنکتورها در پستهای توزیع به شکل دائمی نصب میشوند.